Socio- cultural networking, religion and recreation among Nepalese youth

Social enthusiast,Youth Scientist 

• Nepal has its own complex culture and traditions which have been influenced in varying degrees by Aryan, Mongolian, Muslim, European and American culture. These various shades are fully integrated and assimilated in the cultural milieu of the country. The young people in Nepal feel that old values in the country’s culture have to be drastically changed. Some of these old fashioned views and customs based on caste system, feudalism and superstitious beliefs are out of place in the present-day society. There is an all round deterioration of our cultural heritage during the last decade. Now the central and tradition based society is fast changing into the so-called modern society, especially in the towns and in the capitals. The western blizzard that is enveloping the world has not left Nepal untouched. But there is still something left in us before we can adjust ourselves so as to meet the danger and take shelter by allowing only a definite quality of the western culture to pour to us. For us Nepalese the time is such as we will be walking on the razor’s edge where to the right there is pure mechanization and a robot animated world, while on the left there are dogmas, superstitions as well as empty and light handedness; we haven’t stopped to think about our ways and simply moved on with changing times.The Nepalese lead a very hard life; still they make merry-go-rounds and swings for fun and play and sing songs in solo or in duet. During festivals people from all walks of life enjoy the celebrations. Festivals are observed with jubilation and feast. Nepalese festivals have unique religious cultural, social and educational characters. Feasts and festivals are great attraction for the Nepalese people and they represent the religious beliefs, social customs and economic outlook of people. Nepal is rightly called the land of festivals. Newars, the original inhabitants of Kathmandu valley, observe the greatest number of festivals and jatras(processions).The various celebrations, festivals & jatras are the substitutes for other forms of modern recreation. These festivals are great attractions to all other youth of the country and they take part in them with great rejoicing. Surprisingly, in villages of Nepal there are many traditional ways of recreations. Nepalese as a whole are greatly interested in trekking either for religious purpose or for picnics. Both rural and urban youth have got ample leisure as they are either single or are without children; therefore they need less time for household or family responsibilities and can spare plenty of time for picnics. But owing to the expansion of airways and growth in foreign trade, the youth are now found involved in overseas trade which also provide them an opportunity to have a nice holiday at home and abroad. Student-youth are very much interested in going on excursions and tours inside the country or outside. Traveling inside the country is quite cheap and overnight accommodations are also available in guest houses or restaurants in highways. The places included in their itinerary are Pokhara, Dharan, big towns of India (viz. Goa, Delhi, Bombay, Calcutta, Madras etc.)Student-youth have a craze for visiting these places with a view to seeing modern life, amenities, fashions and also for dating purposes. Other countries like Singapore, Thailand and Hong Kong are also represented on the itinerary of the youth. Religious pilgrimages are very uncommon among the youth, but they like to accompany their parents, though the interest and the purpose of the young & the old differ to some extent. Young people who go to temple or religious place do so only as a constitution walk or just for refreshment, gossiping with friends etc. Some of the youth on their early 20s interviewed by writer said that they would go to the temple at the time of their examinations and pray to god for success. Some mentioned that when they get into adverse circumstances also they would go and pray to god for favor of help. Some who are sick pray to god for early recovery. Thus, religion as a whole is just a fun for them and not a matter of faith. According to the Hindu concept all the Vedic, Buddhist, Jain and Sikhs religions belong to the Hindu pantheon. All Nepalese youth strongly belief in co-existence and follow religious tolerance being secular state by interim constitution, Nepal is independent with every religion. Though some Hindu temples as pashupatinath and guheshwari are off the limits to non-Hindus. Nepalese youth believe greatly in their religious values, tradition and philosophy. Picnicking and dancing are also common among students who choose a secluded place or a garden for the purpose. Young people go in groups, prepare their meals, play cards, chess and other games and enjoy according to their desires. Listening to local folk songs, pop songs, Hindi music and downloading songs of their choices from the music sited is also popular among most of the youths.  Among the rural youth of Nepal various folk songs and dances are common. The people of Nepal worship Mahadeva as a god of dance and parwati as a goddess of dance. The whole country resounds with music and rhythm. Dance and music are an integral part of life of youth of the country. Folk songs are very popular, especially in the Nepali language, although different ethnic groups have also their own dialects and their own folk songs. Nepalese folk songs represent the essence of all folk songs & have choice phrases or idioms derived from local dialects. Dances are also popular among the youth of Nepal. Young people dance together. At intervals comic scenes are brought in for entertainment. Dances of terai, midland and Himalayan regions are different in pattern & in theme. In addition, several ethnic groups have their typical dances. among  the Gurung community both young boys and girls dance and sing in a club, called ‘Rodhighar’ which is a social and cultural organization. It is a kind of night club. In ‘Rodhighar’ young boys and girls participate in folk songs, dohori & dances which continue even upto the midnight. During the club activities the young participants feel free & frank in their romantic dealing with each other , but actual sex does not take place. ‘Rodhighar’ becomes a place of fun, especially after the paddy , corn, millet harvesting seasons . it is also popular with some Magars, Rais and limbus. ‘Rodhighar’ as a socio-cultural event is disappearing fast. It is very unfortunate as a means of modern entertainment our many customs & social traditions are on the way out. Social gathering on the Deuralis, Chautaris & Bhanjyang are slowly diminishing. That’s why we youth should conserve all our valuable customs, culture and traditions. 

                                                      Writer can be reached at :
                              (writes youth articles on national dailies )

                                                                       sushilpokhrel@gmail.com 

                                                                       

कमल पंगेनीले ३ सय ७६ मत प्राप्त गरे !

नेपाली काँग्रेस स्याङ्जाको १२ औ जिल्ला अधिबेशनमा ३ सय ७६ मत प्राप्त गर्दै निवर्तमान सह–सभापति कमलप्रसाद पंगेनी निर्वाचित हुनु भएको छ। बिहिबार सम्पन्न १२ औं जिल्ला अधिबेशनले प्रतिस्पर्धी भोजराज अर्याल र शिबकुमार गिरीलाई फराकिलो मत अन्तरले पराजित गर्दै पंगेनी निर्वाचित हुनुभएको हो। अर्यालले १ सय ६८ मत प्राप्त गर्नुभएको थियो भने गिरिले १ सय ३३ मत प्राप्त गर्नुभएको थियो। अधिवेशनले सचिब पदमा लक्ष्मणप्रसाद भट्राईलाई निर्वाचित गरेको छ। भट्राईले ६ प्रतिस्पर्धीलाइ पराजित गर्दै निर्वाचित हुनुभएको हो। उहाँका प्रतिस्पर्धी कृष्णप्रसाद अर्यालले एक सय २६ मत प्राप्त गर्नुभएको थियो।
त्यस्तै कोषाध्यक्ष पदमा मधुसुधन गैरेले २ सय २ मत प्राप्त गरि बिजय हुनुभएको छ। गैरेका प्रतिद्धन्दी पिताम्बर श्रेष्ठले एक सय ८९ मत हात पार्नु भएको हो। कोषाध्क्षय पदमा ४ प्रतिस्पर्धी रहनु भएको थियो।
बुधबारबाट शुरुभएको निर्वाचन प्रक्रिया विहिबार अबेर सम्पन्न भएको थियो। दुई नगरपालीका र ६० गाउँ बिकास समिति रहेको स्याङ्जामा सात सय २७ मतदाता रहेका थिए।

अमेरिका किन अगाडी एशिया/नेपाल किन पछाडी ???

 डा सम्राट अधिकारी (PHD , भौतिक शास्त्र )

 प्रसिद्ध पुलिट्जर पुरस्कारप्राप्त ‘गन, जर्म एण्ड स्टिल, द फेट अफ ह्युमन सोसाइटी' जेर्ड     डाइमण्डले आधुनिकयुगमा मानव विकासको दौडमा किन कुनै समाज, जाति वा राष्ट्र ज्ञानविज्ञान, कला, संस्कृति, राजनिती र आविष्कारका हिसाबले निकै अगाडी बढे तर अरू बढ्न सकेनन् भन्ने विषयको तर्कसंगत व्याख्या गरेका छन्। सबै मानिसलाई प्रकृतिले त उस्तै बौद्धिकता दिएको हुन्छ तर आधुनिक मानव इतिहासमा ज्ञानविज्ञानको भूराजनीतिक केन्द्र किन युरोपमात्रै बन्न सक्यो र संसारका अन्य क्षेत्र बन्न सकेनन् त? पपुवा न्यु गिनी तथा कतिपय अफ्रिकी देशमा ज्ञानविज्ञानको विकासको त कुरै छाडौँ त्यहाँका मानिस अहिलेसम्म पनि सिकार खेलेर, कन्दमूल खोजेर गुजारा चलाउने फिरन्ता जीवन बिताइरहेका छन्? मानव विकासको थालनी त त्यहाँ र युरोपमा सँगै भएको थियो।

डाइमन्डको तर्क छ - युरोप र मध्यपूर्वलाई भूगोल, वातावरण र त्यहाँको जैविक विविधताले ज्ञानविज्ञानको केन्द्र बनायो। त्यहाँ पाइने खाद्यान्न बढी पोसिलो हुने र त्यहाँका जनावर बहुउपयोगी हुने भएकोले उनीहरूले थोरै मानवीय श्रमले पनि बढी खाद्यान्न उत्पादन गर्न सके र बाँचेको समय नयाँ कुराको खोजीमा लगाउन पाए। हलो, ढिकी, जाँतोजस्ता प्रारम्भिक औजारमात्र होइन, आगोको समेत आविष्कार गर्न उनीहरू सफल भए। तर पपुवा न्युगिनीजस्ता देशमा पाइने खाद्यान्न, बालीनाली बढी श्रममूलक भएकोले त्यहाँका बासिन्दाले अधिकांश समय खाना जुटाउनकै लागि लगाउनु पर्ने भयो। तिनले अरू केही सोच्ने फुर्सदै नपाएकाले त्यहाँ नयाँ खोज र आविष्कार हुनै सकेन। फलस्वरूप त्यहाँ ज्ञानविज्ञानको विकास भएन तयसैले मानवीय विकासको यो फराकिलो खाडल देखा पर्‍यो।

डाइमन्डको तर्कलाई दोहर्‍याउने हो भने पेट भरिएपछि मात्रै ज्ञानविज्ञानको विकास हुन्छ र नत्र देश माथि उठ्न सक्तैन भन्न सकिन्छ। ज्ञानविज्ञानको विकासले आर्थिक सामाजिक, सांस्कृतिक र राजनीतिक विकास हुने र त्यही विकासले ज्ञानविज्ञानको क्षेत्रलाई अझै फराकिलो पार्ने चक्र चलिरहन्छ। त्यही चक्रले समाजलाई अगाडि बढाउँछ। त्यसैले होला कुनै बेला मानव सभ्यताको विकास भएका ग्रीस, रोम, इजिप्ट ज्ञानविज्ञानको केन्द्र बन्न पुगे। उहिलेका ठूला खोज र आविष्कार त्यहीँ भए। दोश्रो विश्व युद्व पहिले जर्मनी र पतन हुनुभन्दा पहिले सोभियत संघ पनि केही समय ज्ञानविज्ञानको केन्द्रका रूपमा देखा परे। अहिले संयुक्तराज्य अमेरिका विश्वको ज्ञानविज्ञानको केन्द्र बनिरहेको छ।अहिले विश्वमा सबैभन्दा धेरै वैज्ञानिक र अनुसन्धानात्मक लेखरचना अमेरिकाबाटै प्रकाशित हुन्छ। केही वर्ष यता विश्व प्रसिद्ध नोबल पुरस्कार पाउनेमा पनि अमेरिकी वैज्ञानिकै धेरै छन्। साइम्यागो जर्नल एण्ड कन्ट्री र्‍यांकका अनुसार, अमेरिकाबाट वर्षेनी साढे ३ लाखभन्दा बढी शोधपरक लेखरचना प्रकाशित हुन्छन्। अमेरिकामा वर्षेनी करिब ३० हजारले पिएचडी उपाधि पाउँछन्। अमेरिकाको अहिलेको सबैभन्दा महत्वपूर्ण उद्योग ज्ञानविज्ञान हो। उदाहरणका लागि विश्वमा तहल्का मच्चाइरहेको आइफोनको डिजाइन एप्पल कम्पनी, क्यालिफोर्नियामा गरिन्छ तर त्यसको निर्माण चीनमा गरिन्छ। त्यस्तै अमेरिकी डिपार्टमेन्टल स्टोरमा पाइने तयारी पोसाकको डिजाइन अमेरिकी डिजाइनरले गर्छ तर सिउने काम अल्पविकसित राष्ट्रका कारिगरले गर्छन्। आधुनिक जीवन शैलीका लागि अपरिहार्य बनेको इन्टरनेटको विकासमात्रै होइन, विश्वको सबैभन्दा बढी हेरिने पाँच वेबसाइट पनि अमेरिकाकै आविष्कार हुन्।पछिल्लो समयमा भने विश्व आर्थिक विकासको केन्द्र अमेरिकाबाट एसियातिर सरेजस्तै ज्ञानविज्ञानको भूराजनीतिक स्वरूप पनि फेरिँदै छ  विश्वभरी १९८० देखि २००९ सम्म ३० वर्षको विज्ञान तथा प्रविधीको क्षेत्रमा भएका विभिन्न अनुसन्धानका प्रकाशित नतिजा केलाउँदै हालै सार्वजनिक गरिएको ‘३० इयर्स इन साइन्स, सेक्युलर मोमेन्ट इन नलेज क्रियसन' भन्ने प्रतिवेदनमा ज्ञानविज्ञानको केन्द्र फेरिएको उल्लेख छ। उक्त प्रतिवेदनअनुसार, विगत तीस वर्षमा एसियाको ज्ञानविज्ञान क्षेत्रमा (अनुसन्धानात्मक लेख रचनालाई आधार मान्दा) करिब १५५ प्रतिशत वृद्धि भएको छ।

सन् २००९ मा चीनको ज्ञानविज्ञान क्षेत्रको वृद्धिदर अमेरिकाको भन्दा पाँच गुणा बढी थियो। तर त्यही समयमा अमेरिकाको ज्ञानविज्ञानको विकास भने विश्वको सरदरभन्दा कम थियो। यही दरमा विकास हुने हो भने सन् २०१५ मा चीनले ज्ञानविज्ञान क्षेत्रमा (अनुसन्धानात्मक लेख रचनालाई आधार मान्दा) अमेरिकालाई उछिन्ने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।अर्थात्, अब चीनको पहिचान सस्तोमा सामान बनाउने र बेच्ने मुलुकमा सीमित रहने छैन। चीन ज्ञानविज्ञानको क्षेत्रमा पनि अग्रणी राष्ट्र हुने तरखरमा छ। संभवतः चीन आफूलाई अरूले डिजाइन गरेको सामान ‘एसेम्बल' गर्नेमात्र होइन, आविष्कार र नयाँ खोज गर्ने केन्द्रका रूपमा पनि स्थापित गर्ने तरखरमा छ।नेपालमा चीनको आर्थिक विकास र प्रगति तथा त्यसबाट लाभ लिने चर्चा हुन्छ। तर चीनमा यतिखेर आर्थिकभन्दा पनि उल्लेख्य विकास भएको क्षेत्र ज्ञानविज्ञानको हो। यसले विश्वको ज्ञानविज्ञानको भूराजनितिक स्वरूपलाई फेर्दैछ। विश्वमा ज्ञानविज्ञानको क्षेत्रमा यसरि अगाडी बढेको चीनको सानो छिमेकी हाम्रो देशले संगतको फल लिन सक्ला त? आदिम कालका ऋषिमुनिलेजस्तै हिमालयको यस काखलाई पुनः ज्ञानभूमि बनाउन सकिएला त?

" अब आफै सोच्नु पर्छ":

     डा. अर्जुन पौडेल

देशको सम्पूर्ण परिवेश हेर्ने हो भने हामी कति कुरामा आशावादी हुन सक्छौ त्यो छलफल वा विवादको विषय पक्कै हुन्छ। हामीले गरिरहेका उपलब्धिहरूलाई कुन दृष्टिले हेर्ने भन्ने मात्र पृथक् कुरा हो। हामीमा एउटा भिन्न किसिमको गरिबी छ, हामीमा एउटा भिन्नै किसिमको अभाव र भोक छ। त्यो हाम्रो आफ्नै यथार्थता हो। एकाध दुई मान्छेहरू बाहेक अधिकांश समाजको आफ्नै पीडा छ। न्युयोर्क, टोकियो, पेरिसमा रहिरहेका हाम्रा आफन्तहरूको जीवन र उनै आफन्तहरूको आफन्ती नेपाली जीवनमा आकाश र जमिनको फरक छ। बरु कुनै समानता हुन सक्ला आकाश र जमिनको बीचमा तर त्यो जीवन पद्धतिहरूको बीचमा कल्पनै गर्न नसकिने विविधता रहिरहेको छ। हामी विदेशी कुरा गर्छौ तर हाम्रै काठमान्डू र रोल्पा रुकुमको जीवन शैलीमा यस्तै भिन्नता छ। भिन्नताकै बीचमा, पृथक्ताकै बीचमा, विविधताकै बीचमा, दूरदराजका गाउँ जानैं पर्दैन, राजमार्गबाट केही घण्टाको पैदल उत्तर वा दक्षिण, पूर्व वा पश्चिम जहाँ गए पनि त्यो जीवन शैलीको फरक र असमानता प्रस्ट देख्न पाइन्छ, यही नै हाम्रो यथार्थ पहिचान हो बर्तमानको।

भू-राजनैतिक परिस्थिति आफ्नो ठाउँमा छ तर पनि जन-मानस, मानसिकता र जीवन शैली मानव सभ्यताकै लागि एउटा वर्तमानको इतिहास र एउटा अनौठो उदाहरण भएर बाचिरहेका छौं हामी। अब प्रश्न उठ्न सक्छ दोष कसको हो? को दोषी छ यो सबै हुनु मा? एउटा आम नागरिकको बारेमा र साधारण जीवन धान्ने निहुँमा विदेसिएका अनेकौँ व्यक्ति वा नागरिकको कुरा कुनै बेला उठाउला, तर आज मैले उठाउन खोजेको कुरा त्यो विद्वान वर्गको हो जो विदेशमा ठूला वैज्ञानिक वा विद्वानको रूपमा चिरपरिचित नामको पछाडि दौडिएका जमात विद्यमान छ।विदेशी भूमिमा ठूलो विश्वविद्यालयमा पढिरहेका वा पढेर अनेकौँ पेसामा लागिरहेका मान्छेहरूलाई सोधौं नेपालको बारेमा नेपाल बारे उनीहरूको धारणा बुझौं र नेपाली परिवेशको बारेमा उनीहरूको मत सर्वेक्षण गरौं। नेपाल गरिब छ, नेपालमा केही गर्न सकिँदैन, मैले पढेको कुनै काम छैन यो देशलाई, मेरो ज्ञानको कुनै कदर छैन, मैले यत्रो ज्ञान हासिल गरे तर खै नेपालले मलाई कहिले चिन्ने हो? यस्तै यस्तै निराशावादी उत्तरहरूको थुप्रो नै लाग्छ वा यस्तै जबाफ पाउँछौ हामी।

तर गहन अध्ययन र बिचार गर्ने हो भने, यसो भन्दै गर्ने कोही पनि वैज्ञानिक वा विद्वानहरुले गलत भनिरहेका छैनन्। उनीहरूको मत र बिचार बिलकुल ठीक छ। उनीहरूले सोचेका कुरामा सत्यता छ। उनीहरूले हासिल गरेको ज्ञान र सीपको कदर यहाँ हुदैन। सबै तिर निराशा मात्रै देखिन्छ। राजनीति, जीवनशैली, मानसिकता सबै गरिब छ हाम्रो। हामी मानव सभ्यताको ढुँङ्गे युगमा बाचिरहेका छौ। देश विकाश, सभ्यता, शिक्षा र अनुशासनको त्यो चरणमा छौं जो शताब्दी पहिले हुनु पर्ने थियो। यस्तो अवस्थामा बिकसित राष्ट्रहरू जो खगोलिय जीवन खोजिरहेका छन्, जो सभ्यताको चरम चुलीमा छन् त्यस क्षेत्रबाट ल्याएको ज्ञान र सीप वास्तवमै हाम्रा लागी अनुत्पादक नै हुन्। हामी जीवनजलको विकल्प नुन चिनी र पानीको प्रचारमा छौ, सिप्रो वा चारौ पाचौ पुस्ते चरणका औषधी विज्ञानको विकल्पमा घोलटाप्रे र काली सिन्कीको प्रयोगमा छौ। कसरी काम लाग्छ तिमिले हामीले पढेका र जानेका कुरा यो देशका लागी? खगोलिय यात्रा तय गरिरहेका संसारका बिकसित राष्ट्र र प्रयोगशालामा लिएको ज्ञानले गाउँको घट्ट चल्दैन। त्यो ज्ञानले डोको वा नाम्लो बुन्न सिकाउने सीप दिदैन। आधारभूत आवश्यकताका न्यूनतम आपूर्तिको आभास, त्यो ज्ञानले अवश्य पनि दिँदैन।

देशको परिवेश र आवश्यकता हेरेर, बुझेर र न्यूनतम जीवन शैलीको पक्षमा त्यो बिकसित राष्ट्रमा काम गरिरहेका कुनै पनि वैज्ञानिक हाम्रा लागि काम नलाग्ने मान्छे भन्दा केही पनि हुने छैनन्। जुन जुन देशमा हामी काम गरिरहेका छौ, त्यही त्यही देशको आवश्यकता पूर्तिका लागि हामी शैक्षिक लाहुरे भन्दा केही पनि हैनौ। अरबी मरुभूमिमा दुःखका पसिना बगाएर काम गरिरहेका एउटा साधारण नागरिक र संसारकै ठूला प्रयोगशालाको चिसो हावा खादै काम गरिरहेका हामीमा कुनै फरक छैन किनकी हामी विदेशी कठपुतली हौं र भइरहेका छौं।

देशले खर्चेर विदेश पढ्न पठाएका वैज्ञानिकहरू पढि सकेर देश नफर्की उतै पलायन भएका अनेकौँ उदाहरणहरू मध्य, रोग भोक, शोकसँग जुधेर, आफ्नै परिश्रम र जोडमा विदेश पुगेका कुनै वैज्ञानिक देश फर्कलान् र देशले काँचुली फेर्ला भन्ने सोच्नु ठूलो भुल भन्दा केही हुदैन। त्यसैले राज्यले शिक्षा ज्ञान र जीवन शैली स्थानीय रूपमै योजना बद्ध तवरले सुरु गर्नु पर्छ। जे आवश्यकता हुन्छ आधारभूत विकासका लागि त्यसैका लागी चाहिने जनशक्ति र वैज्ञानिकहरूको उत्पादन स्थानीय स्तरमै बनाउने योजना र कार्य विधि लागू गर्नु पर्छ। देशमै पढेका र देशकै परिवेशमा बिद्धत्व हासिल गरेका जनशक्तिले कोदो, मकै खाएर स्थानीय समस्यामा आफ्नो योगदान दिन सके भने त्यो राष्ट्रका लागी निकै फलदाही र उपलब्धि मूलक हुने छ। छातीमा हात राखेर भन्नु पर्दा र सोच्दा हामी जो विदेशी भूमिमा वैज्ञानिक बन्ने दौडमा छौं, जो मान सम्मान कमाइरहेका छौ, कसैले पनि पढेर स्वदेश फर्कौला देशको विकाश गरौला भनेर सोचेका धेरै थोरै र नगण्य सख्यामा हौला। आदर्शका कुरा गर्दा, देशलाई कति माया गर्छस् भनेर सोध्दा हामी देशको गरिबी, राजनैतिक अस्थिरता र अभावलाई अगाडि तर्साएर उम्कने गरेका छौं।

त्यसैले मेरो देशले आफै सोच्नु पर्छ। विदेशी पैसा, विदेशी जीवन शैली र विदेशी परिवेशमा रमाउने वैज्ञानिक वा भनौं एक्याडेमीक लाहुरेको आशामा बस्नु हुदैन। नितान्त फरक र आफ्नै परिवेशको विकाशको सुरुवात गर्नु पर्छ। मलाइ लाग्छ मैले ठूलो टेक्निकल फड्को मारेको छु अनुसन्धानको क्रममा तर पनि मेरो देशको घट्टलाई न्यूनतम घर्षणमा कसरी घुमाउन सकिन्छ भन्ने कुराको अनुसन्धान गरेको भए त्यसले मेरो देशको एउटा गाउँको जीवन शैलीमा सहजता दिन सक्थ्यो होला। कुनै गरिबको अनुहारमा सानो मुस्कान दिन सक्थे होला। मेरा ठूला ठूला अनुसन्धान र त्यसको शोधपत्रले एउटा विदेशी कम्पनी वा विदेशी भूमिलाई केही कमाउने सहज उपाय सुल्झाए हुलाँ, मानव सभ्यताको विकाशमा मेरो पनि योगदान छ भनेर भनौला वा मन बुझाउला तर हाम्रा आफ्नोका लागि के त? म आफै म भएर कुरा गरे पनि यो आम समस्या पक्कै हो र यो नै एउटा यथार्थता पनि ।

त्यसैले ठूला ठूला आदर्शका कुरा गरेर वा आफूले ठूला ठूला काम गरेको नामको भरमा हामीले पढेका कुराहरू हाम्रो समाज र देशलाई कति धेरै काम लाग्छ, कति मात्रामा हाम्रो परिवेशमा उपयोग गर्न सकिएका वास्तवमै सोच्नु पर्ने कुरा हो। चन्द्रमाको यात्रा तय गर्ने रकेटको बारेमा पढेका जानेका हाम्रा वैज्ञानिकहरू, देशका अनेकौँ खण्डहरहरूमा झोलुङ्गे पुल बनाउने र चलाउने काम गर्न सक्लान् वा इच्छुक होलान्?, क्लौन पद्धतिमा दक्षता हासिल गरेका डाक्टरहरू रुकुम रोल्पा वा कुनै बिकट गाउँमा गएर जीवनजल नभए नुन चिनी पानी खानु भनेर सिकाउन सक्छन् वा इच्छुक हुन्छन्? कुनै टेक्निकल संस्थाबाट मोटरकार, बस वा हवाईजहाज बनाउने वैज्ञानिकहरू, गाउँका न्यून आए भएका गरिब किसानलाई डोको नाम्लो बुन्न सिकाउन सक्लान् वा इच्छा गर्लान्? विदेशी विश्वविद्यालयमा पढाइरहेका कुनै बिद्धान प्रोफेसर के हाम्रो गाउँमा गएर भोका नङ्गा गरिब जनताका छोरा छोरीलाई क ख ग सिकाएर बस्न सक्लान् वा इच्छुक होलान्? हामी सधैँ विदेशी र बिदेसिएकाहरु प्रति आशा गरिरहेका छौ।

त्यसैले अब ढिलो नगरी देशमै एउटा राष्ट्रिय अभियान चलाउनु पर्छ गाउँ गाउँमा, सभ्यताको नयाँ सुरुवात गर्नु पर्छ स्थानीय स्तरबाटै । देशमै बसेर केही गर्छौ भन्नेहरूको पहिचान हुनु पर्छ पहिले अनि परिचालन। यो अभियानमा नयाँ स्कूल, स्थानीय सीप र साधनको अधिकतम उपयोग गराउन सकिने र सिकाउने शिक्षालयहरूको सुरुवात गर्नु पर्छ। आर्थिक स्तर के हो? सभ्यता के हो? मानवता के हो? हामी को हौ? हाम्रो अवस्था कस्तो छ? आदि आफैलाई चिन्ने, समाजलाई चिन्ने र आफ्नो आवश्यकतालाई पहिचान गर्न सक्ने मानिसको, समाजको विकाश गर्नु पर्छ। हामी आज समाजलाई आर्थिक, शैक्षिक र राजनैतिक फड्को मार्ने झूटा कुराहरू गरेर बसिरहेका छौ तर विकास फड्को मारेर हैन, बिन्दु बिन्दुबाट हुन्छ र त्यही बिन्दु बिन्दु जोडेर रेखा हुन्छ र सभ्य समाजको सुरुवात हुन्छ। यसो भनिरहँदा विदेशमा कार्यरत वैज्ञानिकहरू बा सीपको काम पटक्कै छैन भन्ने हैन। पहिले आधारभूत जग बसाल्दै जाँदा बिस्तारै उनै उच्च ज्ञान हासिल गरेका वैज्ञानिक वा सीपको आवश्यकता कुनै कालखण्डमा अवश्य पनि पर्ने छ र देशले अहिले विदेशमा रहिरहेको यो संचित जनशक्तिको अधिकतम उपयोग गर्ने छ।

लेखकको अरू व्यक्तिगत लेख र बिचारको लागि हेर्नुस दूर्जय चेतना

कालिगण्डकी सुचारु ,लोड सेडिंग घट्यो

२४ साउन, काठमाण्डौ । नेपाल विद्युत प्राधिकरणले सोमबारदेखि लोडसेडिङको समय घटाउने भएको छ । कालीगण्डकी जलविद्युत परियोजना मर्मतको लागि भन्दै साउन १७ गते लोडसेडिङको समय थप गर्दै दैनिक ८ घण्टा लोडसेडिङ गर्दै आएको थियो । परियोजनाको मर्मत कार्य सकिएकोले अबदेखि साविक बमोजिम नै दैनिक दुई घण्टा अर्थात सातामा १४ घन्टा मात्र लोडेसेडिङ हुने प्राधिकरणले जनाएको छ । हामीसँग कुरा गर्दै प्राधिकरण भार सम्प्रेषण केन्द्रका प्रमुख शेरिसंह भाटले कालीगण्डकी जलविद्युति परियोजनाबाट मध्यान्हदेखि पूर्ण क्षमतामा विजुली उत्पादन सुरु हुने बताउनुभयो ।

परियोजनाबाट पूर्णरुपमा विद्युत उत्पादन हुने भएकाले सोमबार साँझदेखि लोडसेडिङ सामान्य अवस्थामै फर्किने अर्थात दैनिक दुई घण्टामा कायम हुने उहाँले बताउनुभयो